W celu najwyższej jakości obsługi Klienta pragniemy przybliżyć Państwu najpopularniejsze terminy stosowane w świecie zegarków. Oczywiście wygląd zegarka jest bardzo ważny jednak warto również zapoznać się z jego funkcjami.
Pojęcia podstawowe:
Alarm - sygnał w budziku lub zegarku.
Budzik - zegar zaprojektowany tak, aby o określonej przez użytkownika porze wydawał dźwięk. Jako, że sygnał ten służył zwykle do budzenia zegar z takim mechanizmem przyjął nazwę budzika.
Chronograf - zegarek z dodatkową funkcją, umożliwiającą pomiar krótkich odcinków czasu. Funkcja stopera - zegarek ze stoperem.
Chronometr – zegarek cechujący się dużą dokładnością i odpornością na zmienne warunki pracy. Dawniej pojęcie to odnosiło się wyłącznie do zegarów mechanicznych. Obecnie chronometrami bywają nazywane również inne systemy pomiaru czasu działające w oparciu o urządzenia elektroniczne i łączność radiową lub satelitarną.
Datownik - funkcja zegarka umożliwiająca odczyt daty. Datowniki zastosowane w nowoczesnych zegarkach przybierają różne formy i stają się coraz bardziej rozbudowywane. Są to tzw. multi datowniki (kalendarze zegarka), które z reguły wskazują dni miesiąca, dni tygodnia (nazwa dnia) oraz porę dnia przy pomocy wskazówek (wskazanie analogowe) lub wskaźnika cyfrowego.
Koperta - element zegarka pełniący funkcję obudowy mechanizmu i tarczy oraz pozycjonowania wszystkich elementów zewnętrznych w stosunku do mechanizmu (koronka, przyciski). Wykonywana w sposób finezyjny, z metalu szlachetnego lub inkrustowana kamieniami szlachetnymi staje się także elementem dekoracyjnym. W szczególnych rozwiązaniach (zegarek Swatch) może pełnić także funkcje elementu nośnego dla wszystkich części mechanizmu.
Koronka - element zegarka pozwalający na wykonanie korekty wskazań zegarka i nakręcenie sprężyny mechanizmu. W zależności od kształtu może nosić dodatkowe określenia (cebulkowa, walcowe). W niektórych modelach może być dekorowana kamieniem szlachetnym lub metalem innym niż ten z którego wykonana jest koperta. W niektórych wodoszczelnych zegarkach może być wkręcana na gwintowany tubus koperty.
Mechanizm zegarka - element dzięki któremu zegarek odmierza czas.
Rodzaje mechanizmów zegarków:
- +/- 9 sekund na miesiąc w bardzo dobrych modelach,
- +/- 20 sekund na miesiąc w dobrych i przeciętnych modelach.
* mechanizm klasyczny (zegarek mechaniczny) - do odmierzania czasu wykorzystuje się zjawiska mechaniczne związane z pracą regulatora balansowego. Regulator balansowy jest głównym elementem konstrukcji nazywanej wychwytem. Wychwyt steruje pracą przekładni przesuwającej wskazówki. Zegarki mechaniczne zasilane są poprzez ręczne nakręcanie sprężyny napędowej za pomocą pokrętła w kopercie, nazywanego koronką. Dokładność chodu takich zegarków wynosi:
- -3/+12 sekund na dobę w modelach spełniających kryteria chronometru,
- +/-20 sekund na dobę w dobrych modelach,
- -30/+40 sekund na dobę w przeciętnych modelach.
* mechanizm automatyczny - w zegarkach automatycznych w zasadzie wykorzystano mechanizm klasyczny (mechaniczny), który dodatkowo wyposażono w urządzenie potocznie nazywane automatycznym naciągiem. Automatyczny naciąg pozwala wykorzystać naturalny ruch ręki do nakręcania sprężyny napędowej. Zegarka nie trzeba nakręcać koronką. Dokładność działania mechanizmów automatycznych jest tożsama z zegarkami mechanicznymi.
* mechanizm zasilany baterią słoneczną - jest to mechanizm kwarcowy, w którym zamiast standardowej baterii wykorzystano ogniwo fotowoltaiczne, które wykorzystuje światło do generowania energii elektrycznej. Dużym plusem tego typu zegarków jest brak konieczności wymiany baterii zegarka. Dokładność zegarków kwarcowych zasilanych baterią słoneczną jest zbliżona do standardowych mechanizmów kwarcowych zasilanych zwykłą baterią.
* mechanizm hybrydowy - jest to połączenie mechanizmu kwarcowego i automatycznego. Ruchy wahadła wywołane normalnym użytkowaniem (ruch ręki) przenoszone są do miniaturowej "prądnicy", która ładuje akumulator zasilający mechanizm. Dokładność tego typu mechanizmów zegarków jest zbliżona do zegarków kwarcowych. Nazwy handlowe: Kinetic, Autoquarz itp.
Przycisk koperty - element umożliwiający zewnętrzną ingerencję w mechanizm. W zależności od konstrukcji może być to przycisk wyzwalany ręką, lub narzędziem (przycisk wewnętrzny). Przyciski służą do wyzwalania dodatkowych funkcji (najczęściej stoper) lub korekty nastaw. Ważne: nie należy używać przycisków koperty zegarka podczas kąpieli oraz w warunkach dużej wilgotności np. w saunie.
Powłoka PVD (z angl. Physical Vapour Deposition) - technologia pokrywania powierzchni metalowych poprzez bombardowanie w próżni powierzchni pokrywanej cząsteczkami. Metoda ta wykorzystywana jest do dekorowania powierzchni. W trakcie tego procesu następuje także jej utwardzenie, dzięki czemu elementy zewnętrzne zegarków (bransolety, koperty) są bardziej odporne na działanie warunków atmosferycznych oraz procesy normalnego użytkowania.
Stoper - jest to sekundomierz zegarka wykorzystywany w celu odmierzania małego odcinka czasowego.
SWISS MADE - określenie, którego używanie na tarczy zegarka regulowane jest przez prawo szwajcarskie. Można je stosować tylko dla zegarków, spełniających określone kryteria: 50% części takiego zegarka musi być wyprodukowanych w Szwajcarii. Musi on być zmontowany, wykończony i sprawdzony w Szwajcarii.
Tachometr - w zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu potrzebnego na przebycie odległości wzorcowej (zwykle 1 km) określić chwilową prędkość pojazdu.
Tarcza - najważniejszy element wskazań zegarka. Na niej naniesione są zwykle wszystkie indeksy i podziałki służące do odczytu wskazań czasomierza, kalendarza oraz innych funkcji dodatkowych.
Wodoszczelność - o klasie wodoszczelności zegarka decyduje stopniowanie w postaci specjalnego oznaczenia na deklu lub tarczy zegarka. To klasa wodoszczelności decyduje o tym, czy nosząc zegarek możemy umyć w nim ręce czy też się wykąpać albo pływać. Producenci przedstawiają swoje oznaczenia w atmosferach, barach lub metrach. Klasy wodoszczelności zegarków:
zegarki z tym oznaczeniem nie są wodoszczelne i mogą ulec zalaniu nawet podczas mycia rąk
tylko przypadkowy kontakt z wodą. Klasa wodoszczelności pozwalająca na zachlapania podczas mycia rąk
zegarki z tą klasą wodoszczelności pozwalają na kąpiel w wannie. W przypadku renomowanych i ekskluzywnych zegarków, ta klasa wodoszczelności pozwala również na pływanie w basenie bez skoków do wody.
przy wodoszczelności 100 m możemy już bez obaw pływać w zegarku, a nawet nurkować bez butli z tlenem i akwalungu
klasa wodoszczelności 200 m pozwala nam na pływanie i nurkowanie z akwalungiem
zegarki z klasą wodoszczelności 300 m to zegarki w których możesz nurkować z butlą do kilkudziesięciu metrów
- Waterresistant lub brak oznaczenia szczelności:
- 30 m = WR30 = 3 ATM = 3 Bar:
- 50 m = WR50 = 5 ATM = 5 Bar:
- 100 m = WR100 = 10 ATM = 10 Bar:
- 200 m = WR200 = 20 ATM = 20 Bar:
- 300m = WR300 = 30 ATM = 30 Bar:
Wskazówki - elementy układu wskazań. Zwykle poruszając się wskazują na podziałce aktualną dla momentu odczytu liczbę lub oznaczenie.
Pozostałe pojęcia w tym zegarmistrzowskie:
Chód zegarka - określenie działania zegarka. Chód zegarka mechanicznego to nic innego jak współdziałanie regulatora chodu z wychwytem. Chód zegarka charakteryzuje "tykanie" oraz wskazania czasu. Rozróżnia się: chód równy (symetryczny) lub nierówny (niesymetryczny) oraz chód dokładny (regularny) lub niedokładny (nieregularny).
COST - skrót nazwy szwajcarskiego instytutu testów chronometrycznych, który udziela certyfikatów dokładności chodu zegarka. Powołany w roku 1973, z siedzibą w La-Chaux-des-Fonds, jest uprawniony do przeprowadzania badań i wydawania świadectw potwierdzających określoną, wysoką precyzję mechanizmów zegarków.
Datownik panoramiczny - wskazania dnia miesiąca realizowane za pomocą dwóch dysków z naniesionymi cyframi, dzięki czemu cyfry są większe i poprawia się czytelność wskazania.
Dekiel – jest to element koperty zegarka umożliwiający montaż mechanizmu zegarka w jej wnętrzu oraz wgląd do niego bez potrzeby jego wyjmowania go z koperty. Dekiel może być transparentny (z elementem ze szkła) umożliwiający tym samym właścicielowi wgląd do wnętrza zegarka. Często na deklu wygrawerowany jest opis parametrów zegarka. Może być mocowany na wcisk, lub przykręcany na wkręty.
Dokładność wskazań zegarków – określenie wartości uchybienia chodu w sekundach na dobę lub stabilności pracy (częstotliwości) regulatora chodu. Im mniejsze uchybienie, tym dokładniejszy jest zegarek.
EOL (end of life) - funkcja zegarka elektronicznego, informująca o niskim napięciu baterii. Objawia się poprzez rzadsze przemieszczanie wskazówki sekundowej.
Faza księżyca - wskazanie aktualnej fazy Księżyca. W niektórych zegarkach wskazywane są fazy księżyca widoczne na północnej i południowej półkuli.
Giloszowanie - rodzaj maszynowego zdobienia powierzchni metalowych. W zegarkach elementami dekorowanymi poprzez giloszowanie są tarcze.
Kalendarz zegarka - wskazanie dnia miesiąca, dnia tygodnia, miesiąca i roku realizowane za pomocą wskazówki (wskazanie analogowe) lub wskaźnika cyfrowego.
Kaliber zegarka - typ mechanizmu oznaczony cyframi i literami, które określają wymiary, kształt i układ poszczególnych części mechanizmu (zespół cech wyróżniających jeden mechanizm od drugiego).
Kamienie - stosowane jako łożyska w celu zmniejszenia tarcia i zużycia w miejscach największego tarcia elementów mechanizmu zegarka.
Koło godzinowe - koło należące do przekładni wskazań, które ułożyskowane jest na tulejce ćwiertnika i napędzane zębnikiem zmianowym. Na tulejce koła godzinowego jest osadzona wskazówka godzinowa.
Koło minutowe - Koło należące do przekładni chodu; jest osadzone na osi minutowej i napędza zębnik pośredni.
Koło naciągowe - koło w zegarku, ułożyskowane na mostku. Jego zadaniem jest przenoszenie napędu od zębnika naciągowego i napędzanie koła zapadkowego.
Koło nastawcze - koło w zegarku, ułożyskowane na płycie i zazębiające się z kołem zmianowym. Służy do nastawiania wskazówek zegarka.
Koło pośrednie - koło należące do przekładni chodu osadzone na osi pośredniej, napędzanej przez koło minutowe. Jego zadaniem jest napędzanie zębnika sekundowego osadzonego na osi sekundowej.
Koło sekundowe - koło należące do przekładni chodu osadzone na osi sekundowej, napędzanej przez koło pośrednie. Jego zadaniem jest napędzanie zębnika wychwytowego osadzonego na osi wychwytowej.
Koło zapadkowe - koło współpracujące z zapadką, która przeciwdziała raptownemu rozwinięciu się sprężyny napędowej lub opadnięciu obciążnika. W zegarku koło zapadkowe jest osadzone na wałku sprężyny i napędzane kołem naciągowym podczas nakręcania zegarka.
Latająca wskazówka sekundowa (ang. flaying / jumping seconds) - sposób działania wskazówki sekundowej, która w zegarkach ze stoperem wykonuje pełny obrót w każdej sekundzie. Przystaje cztery, pięć lub osiem razy wskazując czwarte, piąte lub ósme części sekundy.
Linie paryskie – stosuje się je do określania średnicy mechanizmu zegarka mechanicznego (1 linia paryska = 2,256 mm)
Luneta – jest to pierścień okalający szkło zegarka, który przymocowany jest do koperty. Może być obrotowy, zawierający rozmaite skale, pozwalające np. odczyt drugiej strefy czasowej, pomiar krótkich odcinków czasowych. Na lunecie może być także naniesiona skala tachometru.
Manufaktura - ręczne wykonanie. W dzisiejszym zegarmistrzostwie przyjmuje się, że status manufaktury posiada firma, która jest właścicielem i samodzielnie wykonała choćby jeden ze swoich mechanizmów.
Martwa sekunda – to sposób działania zegarków ze wskazówką sekundową, w których wskazówka ta przemieszcza się o jedną sekundę co jedną sekundę.
Matowienie - proces polegający na usuwaniu połysku z powierzchni metalu. w wyniku matowania na powierzchni metalu powstają mikroskopijne zagłębienia, które zapobiegają równomiernemu odbiciu promieni świetlnych. Matowa powierzchnia rozprasza światło, co daje piękne efekty dekoracyjne.
Mostek - element szkieletu zegarka z otworami łożyskowymi, wspierający się na płycie w dwóch miejscach. stosuję się go do łożyskowania bębnów, kół minutowych, pośrednich i sekundowych. Jest przykręcony do płyty co najmniej dwoma wkrętami i zabezpieczony od przesunięć kółkami ustalającymi.
Naciąg - urządzenie służące do pobierania i gromadzenia zewnętrznej energii potrzebnej do napędu mechanizmu zegarowego. W zależności od zastosowanej metody są stosowane różne naciągi i ich urządzenia konstrukcyjne.
Naciąg automatyczny - urządzenie umożliwiające wykorzystanie energii z ruchów ręki, na której zegarek jest noszony. Zegarek z naciągiem automatycznym jest zaopatrzony w półkolisty wahnik, który ułożyskowany jest zwykle w środku mechanizmu. Zegarek z automatycznym naciągiem nie wymaga nakręcania główką, co niewątpliwie jest zaletą. Ponadto jego zaletą jest to, że podczas noszenia go na ręce sprężyna napędowa jest w rzeczywistości zawsze naciągnięta do końca, co korzystnie wpływa na dokładność jego chodu.
Naciąg główkowy - urządzenie naciągowe stosowane w zegarkach mechanicznych nakręcanych ręcznie za pomocą główki naciągowej.
New old stock (NOS) - zegarek wyprodukowany kilka lub kilkanaście lat wcześniej, jednak nie używany i nie noszony, zachowany w stanie fabrycznym.
Niebieszczenie - obróbka termiczna, w trakcie której w temperaturze ok. 300 °C stal utlenia się uzyskując ciemnoniebieski kolor. Niebieszczenie stosuje się dla wskazówek i łbów wkrętów w zegarkach. Niebieszczenie można uzyskać także poprzez obróbkę chemiczną.
Perłowanie powierzchni (franc. Perlage) - dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. Kołowe ślady narzędzia ułożone są blisko siebie wypełniając całą dekorowaną powierzchnię. W zależności od sposobu ułożenia większej ilości takich śladów perłowanie może być liniowe lub kołowe.
Piaskowanie powierzchni - dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. W wyniku piaskowania uzyskuje się jednolitą matową powierzchnię, bez żadnych linii.
Pieczęć Genewska - oznaczenie na mechanizmie zegarka stanowiące certyfikat jakości mechanizmu zegarka. Pieczęć Genewska oznacza, że zegarek powstał w pełni w Kantonie Genewskim.
Pleksiglas - tworzywo sztuczne, lekkie, bezbarwne, przezroczyste, odporne na wpływy atmosferyczne. W zegarmistrzostwie służy do wyrobu szkieł zegarkowych.
Polerowanie - obróbka wykańczająca metali zastosowanych w zegarkach, której celem jest usunięcie z powierzchni nierówności i nadanie jej połysku.
Pulsometr - w zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca, na podstawie czasu upływającego od jednego do drugiego uderzenia serca, określić puls badanej osoby. W zegarkach ze skalą pulsometru podaje się na ile uderzeń na minutę podziałka jest wyskalowana.
Satynowanie - dekorowanie mechanizmu lub koperty zegarka. W wyniku satynowania uzyskuje się jednolitą matową powierzchnię, w widocznymi liniowymi śladami narzędzia.
Skacząca godzina - sposób konstrukcji zegarka w którym wskazywana cyfrowo w okienku tarczy godzina, przesuwa się skokowo co godzinę o jedną pozycję.
Sygnalizacja dźwiękowa - sygnalizacja wskazań lub realizacja dodatkowej funkcji zegarka. Może być uzyskana z zastosowaniem dzwonka, pozytywki lub piszczałki z mieszkiem.
Szkło - chroni tarczę i mechanizm zegarka przed zabrudzeniem oraz umożliwia odczytanie wskazań zegarka. Szkła zegarków wysokiej jakości wykonuje się z syntetycznego szafiru. Stosowane są także szkła ze szkła lanego (mineralne) oraz plexi (syntetyczne). W celu eliminacji refleksów świetlnych stosuje się jedno lub dwustronną powłokę antyrefleksyjną.
Telemetr - w zegarku ze stoperem dodatkowa podziałka naniesiona na tarczy lub kopercie zegarka pozwalająca na podstawie czasu upływającego od jednego do drugiego wyładowania atmosferycznego na określenie odległości przebywania obserwatora od tych wyładowań.
Wahnik (angl. Rotor) - element naciągu automatycznego zegarka, służący do naciągania sprężyny napędowej.
Wskaźnik rezerwy chodu - dodatkowy wskaźnik określający, jak długo mechanizm zegarka będzie pracować bez ponownego nakręcenia jego sprężyny.
Wychwyt - zespół zegara mechanicznego sprzęgający przekładnię chodu z oscylatorem zegarowym (wahadłowym lub balansowym).
Zapięcie bransoletowe (motylkowe) - rodzaj zapięcia paska zegarka. Zapinane jak bransoleta, rozpinane po naciśnięciu przycisku lub mocnym odciągnięciu zamka. Po otwarciu zapięcia pasek się nie rozdziela na dwie części, lecz tworzy pętlę na tyle dużą by przełożyć zegarek przez dłoń. Zapewnia większe bezpieczeństwo - gdy pasek zostanie przypadkowo odpięty zegarek nie spada z ręki.